Alles over N-Acetylcysteïne

Wat is N-Acetylcysteïne?

N-Acetylcysteïne (NAC) is een afgeleide vorm van L-cysteïne dat een zwavelhoudend aminozuur is (1). Cysteïne behoort tot de semi-essentiële aminozuren. Het heeft een complementaire functie voor de aanmaak van glutathion dat een cruciaal (intracellulair) antioxidant is (2). Hiervoor werkt cysteïne samen met de andere aminozuren glutamine en glycine.Het lichaam maakt van nature L-cysteïne aan uit het aminozuur L-methionine, hetzij in kleine hoeveelheden. NAC is cysteïne in supplementvorm en kan de synthese van cysteïne helpen bevorderen. Daarnaast heeft NAC een betere opneembaarheid dan L-cysteïne.Door de essentiële rol in het werkingsmechanisme van antioxidanten, draagt cysteïne bij aan verschillende gezondheidsvoordelen (3). Door het bevorderen van glutathion wordt de antioxidatieve werking versterkt met een gunstig effect op de lichaamscellen- en weefsels. Het lichaam wordt beschermd tegen oxidatieve stress (vrije radicalen) waarbij cysteïne en glutathion het immuunsysteem versterken (5).Cysteïne blijkt ook een belangrijke rol te spelen voor de werking van glutamaat dat een essentiële neurotransmitter is (4). Doordat cysteïne zorgt voor een goed niveau van glutathion (antioxidatieve werking), maar ook bevorderend werkt voor glutamaat (voor het cognitief vermogen), draagt het bij aan een goede hersengezondheid.

Wetenschappelijk onderzoek en oorsprong

N-Acetylcysteïne wordt met name gebruikt bij aandoeningen die verband houden met oxidatieve stress en ontstekingen. NAC heeft het vermogen het glutathiongehalte te verhogen. Een tekort aan glutathion wordt in verband gebracht met verschillende aandoeningen (6).

Onderzoek toont aan dat cysteïne ontgiftend werkt door uitscheiding van schadelijke stoffen voor een gunstig effect op de leverfunctie (7).
Onderzoek laat zien dat NAC verbetering geeft bij long- en luchtwegaandoeningen, zoals astma en bronchitis (8, 9). NAC zorgt voor verhoging van het glutathiongehalte in de longen.
De antioxidatieve en slijmoplossende werking van NAC zorgt voor verbetering bij de symptomen van COPD (10, 11). Het helpt bij het afbreken van slijm waarbij 400-600 mg/dag verbetering geeft bij slijmvorming.
Onderzoek toont aan dat NAC gunstig is voor de hartgezondheid waarbij het oxidatieve schade aan hartweefsel helpt verminderen (12, 13).
NAC beschermt tegen de schadelijke effecten van paracetamol (tegengif effect) en herstelt het glutathiongehalte in de lever (14).
Suppletie met NAC zorgt voor een ondersteunende werking bij het afkicken van verslavingen (15, 16).
Studies tonen aan dat NAC verbetering kan geven bij hersen- en geheugenaandoeningen (17).
De antioxiderende werking van NAC zorgt voor verbetering van neuropsychische aandoeningen, zoals autisme en bipolaire stoornis(18, 19, 20, 21).

Bronnen van N-Acetylcysteïne
Cysteïne is aanwezig in eiwitten, zoals gevogelte, zuivel, pitten en peulvruchten. Voor de aanmaak van cysteïne heeft het lichaam ook andere voedingsstoffen nodig, zoals vitamine B6, vitamine B12 en folaat, Daarnaast is cysteïne verkrijgbaar in supplementvorm als N-Acetylcysteïne (NAC) dat bij bepaalde aandoeningen kan worden ingezet.

De werking van N-Acetylcysteïne

NAC zorgt voor aanvulling van het glutathiongehalte en helpt beschermen tegen de schadelijke effecten van vrije radicalen. Glutathion is een essentieel antioxidant voor het immuunsysteem en de cellulaire gezondheid (2, 5, 6).

Ontstekingsremmende werking
NAC vermindert de productie van pro-inflammatoire mediatoren, zoals IL-1 (22). Daarnaast remt het mogelijk ontstekingsmarkers, zoals pro-inflammatoire cytokineafgifte. Bovendien lijkt de chemie van NAC ook een rol te spelen bij de ontstekingsremmende werking (23).

Antioxidatieve werking
N-Acetylcysteïne beschermt weefsels en organen tegen oxidatieve stress waardoor celbeschadiging kan worden voorkomen (24). Daarnaast draagt NAC bij aan het vertragen van veroudering en het heeft een antioxidatieve werking in spierweefsel. NAC blijkt sportprestaties en het uithoudingsvermogen te verbeteren.

Ontgiftende werking
NAC heeft een ontgiftende werking en draagt bij aan een goede leverfunctie. Het is gebleken dat glutathion zich bindt aan gifstoffen (2). Daarbij is NAC in staat om te beschermen tegen ondermeer zware metalen en pesticiden die met de urine worden uitgescheiden (7).

Neuroprotectieve werking
Glutamaat is een cruciale neurotransmitter in de hersenen en wordt gereguleerd door NAC (4). De bevorderende werking voor de glutamaatniveaus en het verhogen van het glutathiongehalte zorgt voor een gunstig effect op de hersenen. Glutamaat heeft een belangrijke rol voor het cognitief vermogen en glutathion vermindert oxidatieve stress in de hersenen. Studies wijzen uit dat NAC helpt beschermen tegen neurologische problemen en mogelijk een bijdrage kan leveren voor verbetering bij neuropsychische aandoeningen (18, 19).

Immuunregulerende werking
NAC en glutathion versterken de immuunfunctie (25, 26). Daarbij blijkt er een positief effect te zijn op neutrofielen en NK-cellen. Daarnaast kan N-Acetylcysteïne zorgen voor een sneller herstel bij virussen en ziekten (27).

Cardiovasculaire werking
NAC ondersteunt de gezondheid van hart en bloedvaten door de verhoging van stikstofoxide dat zorgt voor een betere bloedtoevoer (13). Hoewel meer onderzoek nodig is, zou NAC bescherming kunnen bieden tegen hart- en vaatziekten.

Verschillen tussen verwante stoffen

Glutathion is de meest krachtige antioxidant in het lichaam. Het lichaam maakt zelf glutathion aan uit de aminozuren glutamine, glycine en cysteïne. Glutamine is een niet-essentieel aminozuur dat met name een belangrijke rol speelt voor de darmgezondheid (28). Glycine is ook een niet-essentieel aminozuur en is de kleinste ontstekingsremmende nutriënt (29). Het wordt ook ingezet voor cosmetische doeleinden.

Veiligheid, dosering en interacties bij gebruik van NAC-suppletie

NAC suppletie kan onder andere worden ingezet bij lage glutathionniveaus, een verminderde weerstand, luchtwegaandoeningen en neurologische problemen.

Veiligheid
Het gebruik van NAC is veilig bij inachtneming van de aanbevolen dosering. Het heeft over het algemeen een goede verdraagzaamheid. Mogelijke bijwerkingen bij hoge doseringen zijn misselijkheid, braken en diarree. Tijdens zwangerschap en borstvoeding wordt het gebruik van NAC afgeraden.

Aanbevolen dosering
De aanbevolen dagelijkse dosering van N-Acetylcysteïne is 600-1.200 mg. Inname gebeurt bij voorkeur met water, buiten de maaltijd om en verdeeld over de dag. Voor therapeutisch gebruik is de dosering vastgesteld op 1.200-2.400 mg per dag. Zo bestaat de behandeling voor COPD uit tweemaal daags 600 mg (30).

Interacties
Voorzichtigheid is geboden bij het gebruik van NAC in combinatie met geneesmiddelen, zoals antistollingsmiddelen. Cysteïne kan in combinatie met andere kruiden of supplementen het risico op hypertensie verhogen. Overleg met een arts indien NAC suppletie wordt overwogen tijdens medicijngebruik.

Conclusie en toekomstige onderzoeken

N-Acetylcysteïne (NAC) is de afgeleide vorm van cysteïne en een voorloper van glutathion als cruciale intracellulaire antioxidant. Cysteïne dient samen met de andere niet-essentiële aminozuren glycine en glutaminezuur als bouwstof voor glutathion (28, 29). NAC wordt daarbij omgezet in cysteïne en vervolgens in glutathion (1, 2).Een tekort aan glutathion kan leiden tot verschillende aandoeningen (6). Door het verhogen van het glutathiongehalte is NAC in staat om weefsels en organen te beschermen tegen oxidatieve stress (vrije radicalen) (5, 24). Door de ontstekingsremmende en antioxidatieve werking wordt NAC ingezet bij uiteenlopende aandoeningen (3).Zo laten studies over NAC verbetering zien bij luchtwegaandoeningen, leverziekten en hartziekten (7, 8, 9, 12, 13). N-Acetylcysteïne herstelt het glutathiongehalte in de lever en heeft een ontgiftende werking. NAC is in staat om gifstoffen, zoals zware metalen uit het lichaam te elimineren (7). Daarnaast tonen onderzoeken aan dat NAC helpt beschermen tegen de schadelijke effecten van paracetamolgebruik (14).

N-Acetylcysteïne blijkt ook een rol te spelen voor de hersengezondheid. Het draagt bij aan een goed niveau van glutamaat dat de belangrijkste neurotransmitter is in de hersenen (4). Studies hebben aangetoond dat NAC ondersteunend kan werken bij neuropsychische aandoeningen (18, 19, 20, 21). Daarnaast kan NAC het afkickproces van verslavingen ondersteunen door onthoudingsverschijnselen te verminderen (15, 16). Het gebruik van NAC is veilig volgens de aanbevolen dosering. Therapeutisch gebruik wordt op voorhand persoonlijk afgestemd met een arts. NAC-suppletie tijdens zwangerschap en borstvoeding wordt afgeraden.Kortom, N-Acetylcysteïne (NAC) is een voorloper van de krachtige antioxidant glutathion en is een veelbelovend nutriënt voor het versterken van de immuniteit (25, 26) en de preventie en behandeling van verschillende aandoeningen.

Toekomstige onderzoeken
Er bestaat belangstelling voor aanvullend onderzoek over NAC, gericht op:

De effecten bij neurodegeneratieve aandoeningen, zoals Parkinson en Alzheimer
De effecten op insulineresistentie bij diabetes
De effecten bij kankerpreventie
De cellulaire werkingsmechanismen van N-Acetylcysteïne

Alles over N-Acetylcysteïne | Varuvo (2025)